Ноч перад нядзеляю [Зіновій Прыгодзіч] (fb2) читать постранично

Зіновій ПРЫГОДЗІЧ

НОЧ ПЕРАД НЯДЗЕЛЯЮ

1

У сенцах нешта ўпала, загрукацела, і Марыля ўстрывожана падхапілася: «Мусіць, зноў гэты рыштант улез!..»

Але не ступіла і кроку - пацямнела ўваччу, зрабілася моташна, млява. Каб не ўпасці, апусцілася, прысела на край ложка, абаперлася няцвёрдымі рукамі.

З сянец пачуўся злосны голас:

- Вечна ўсё пад нагамі валяецца! Галаву можна скруціць. Кажы не кажы - адно...

«Саня прыйшла... - адлегла ў старой ад сэрца. - А я ўжэ думала, мо што з малым...»

Паспакайнелая, яна пасядзела яшчэ колькі хвілін, счакала, пакуль пасвятлее ўваччу, адпусціць непрыемная слабасць. Выйшла ў кухню.

Дачка злосна бразгала віламі ў качарэжніку - збіралася, пэўна, даставаць з печы бульбу.

«От жэ натура... - падумала Марыля з сумам. - Калі што не па ёй, будзе як бура. Надзьмутая, вачыма бліскае - не азывайса».

Саня ўбачыла маці, але і галавы не павярнула, грымела чыгунамі ў печы.

- Разваяваласа!.. - не вытрымала Марыля, ступіла да печы. - Ідзі от, збірайса на работу. Сама замяшаю. Давай сюды.

- На вас паспадзявайса... - Саня выцягнула на прыпек пузаты чыгун. - Паспадзявайса, дак свінні і хлеў разнясуць.

- Нічога з імі не зробіцца. Рано ж яшчэ...

- Рано! Канечне, калі спіш, то яно заўсёды рано.

Марылю кальнула гэтае крыўднае «калі спіш», але стрымалася, сказала спакойна:

- Аге ж. Не адной табе спаць.

Дачка моўчкі завіхалася ля печы. Накрыўшы чыгун анучай, якая заўсёды была пад рукою, пад прыпекам, павалакла яго адцэджваць. Высыпала бульбу ў цабэрак, стала яе таўчы. Таўкла хапатліва, нервова. Ані слова да маці.

Марылі была непрыемна гэта варожая цішыня. Папыталася:

- А Паўлік дзе? На дварэ?

- Гэто ў вас трэба папытацца - дзе? - бырснула Саня і, падцяўшы губы, як бы ўжо нават не матцы, а ціха, самой сабе, стала жаліцца: - Лётаеш, рвешся на рабоце, свету белага не бачыш, а тут адно дзіця папросіш паглядзець - і то як след не дагледзяць...

Марыля прамаўчала, уздзела свае старэнькія, стаптаныя ўжо пантоплі, накінула хустку і выйшла з хаты.

Праўнука на двары не было.

«Зноў недзе з Шарыкам...» - падумала яна і падышла да сабачай будкі, куды ўзяў моду хавацца Паўлік. Нагнуўшыся над будкай, гукнула:

- Ты тут?

У будцы нешта заварушылася, здалося, нават пырснула смехам.

- Ах ты!.. Ану вылазь! Каму кажу?

З цёмнай, паўкругам, дзіркі высунуў калматую галаву Шарык.

- Цьфу ты, халера! - адышлася Марыля і азірнулася наўкол з неспакоем. - Куды ж яго нячыстая сіла панесла? От жа неслух! І прыказвала ж гіцлю далёка не адлучацца, і прасіла. Дак не ж, павіхурыўся недзе. Хоць ты, як гэтага Шарыка, на дрот прывязвай.

Малога не было ні ў паветцы, ля цацак, ні ў гаражы, куды ён часам залазіў і шкодзіў - раскідваў на паліцах рознае жалеззе, крэмзаў новенькія «Жыгулі».

Бы скрозь зямлю праваліўся.

Заставалася адно - канаўка. І Марыля прама па загону - бульбу ж выкапалі - подбежкам заспяшалася да канаўкі, што ішла адразу за агародамі. Некалі гэта была быстрая, са светлай вадой і травяністымі берагамі рэчачка, але пасля таго як меліяратары пагулі, пагрукаталі тут са сваімі экскаватарамі ды бульдозерамі, яна перасохла, засталіся адны лужыны, дзе маглі толькі напіцца гусі, качкі, паплёскацца дзеці.

Паўліка сюды не пускалі. Яшчэ ж і трох няма! А яно вось, жабянё, узяло дый уцякло само. Малое яшчэ, дурное, наробіць бяды. Не лета ж, вада - халодная...

Трывога падганяла Марылю, і яна, блытаючыся ў сухім бадыллі, праставала да канаўкі. Але дарога, якую звычайна прабягала незаўважна, здавалася цяпер бясконца доўгай. Задыхалася гэтак, што зноў пацямнела ўваччу.

Ды вось і канаўка...

Малы быў тут. Яна адразу пазнала яго - па чырвонай куртачцы - сярод хлапчукоў, якія поркаліся пад мастком, ля самай вады.

- Па... Паўлік... - хацела строга, моцна гукнуць Марыля, але з грудзей вырваўся сіплы, здаўлены гук. Малы, аднак, пачуў.

- Баба, баба! Глядзі, што я знайшоў! - кінуўся да яе Паўлік і працягнуў на далоньцы запэцканую ў гразь ракавінку.

Ну што ты з ім будзеш рабіць! Яшчэ хвіліну назад у Марылі кіпелі злосць і жаданне адсцёбаць як след гэтага неслуха, а цяпер адно толькі таргануліся ў нейкай няпэўнай усмешцы вусны.

- Ах ты, гіцаль-гіцаль... Я там шукаю яго, галаву скруціла, а ён... Хто дазваляў ісці сюды, га?

Паўлік спахмурнеў, вінавата апусціў вочы. Марыля ўбачыла, што малы па калені мокры, у гразі не толькі штонікі, але і новая чырвоная куртачка.

- Лазіў у ваду? Прастудзіцца захацеў? - злосць абудзілася ў Марылі. - Я вось табе зараз пакажу. Ану марш дахаты, разбойнік!

Паўлік, шмаргануўшы носам, сігануў ужо быў у разору,