Сустрэча пасля развітання [Міхась Кацюшэнка] (fb2) читать постранично

У гэтыя хвіліны, ушчэнт разбіты, з адчуваннем нерэальнасці ўсяго, што адбываецца, я дабраўся па нясцерпнай гарачыні да сваёй аднапакаёвай халасцяцкай кватэры. Яна, як ты добра ведаў, была забіта кнігамі, рознымі непатрэбнымі рэчамі — падсвечнікі, старыя гадзіннікі — рэшткі былых захапленняў. Выпіўшы ледзяной мінералкі, пастараўся аднавіць для пачатку падзеі некалькіх апошніх дзён. Не майго, а твайго мінулага ўжо жыцця.

Роўна паўтара... Так, паўтара тыдня назад, у аўторак, трэцяга красавіка, я пачуў у тэлефоннай трубцы голас тваёй жонкі Валянціны. Яна сказала, што табе кепска, схапіла сэрца на рабоце, што ты нават страціў прытомнасць і цябе павезлі на «хуткай» у рэанімацыю, але ўсё быццам бы абышлося, пра гэта ёй толькі што паведамілі. Лёгкі, сказалі, прыступ, і нават не мікраінфаркт. Я сказаў, каб яна тэрмінова да мяне прыязджала, і пачаў шукаць нумар тэлефона прафесара Буевіча, таго самага, якога мы гадоў дзесяць — дванаццаць назад бралі ў тэлеперадачу, што рабілі з табой удвух. Толькі Буевіч тады не быў прафесарам, незадоўга перад гэтым абараніў кандыдацкую, але ўжо лічыўся даволі талковым кардыёлагам. Буевіч успомніў і мяне, і цябе, але не стаў, як заведзена ў такіх выпадках, выказваць спачуванняў, а толькі пашкадаваў, што трапіў ты ў новую клініку, дзе мала добрых практыкаў, апрача некаторых кансультантаў, і абяцаў пад вечар быць у цябе з самім Сідароўскім, сваім настаўнікам, які выцягнуў з інфаркту ўжо дзесяткі практычна безнадзейных людзей. Яны паглядзелі цябе, сказалі, што ўсё гэта не страшна, хутчэй за ўсё разгуляліся нервы, можа, па прычыне нейкага стрэсу, зрабілі вывад, што табе патрэбен спакой на некалькі дзён, а затым будзе дарэчы дзесяцідзённая паездка ў санаторый.

Калі я прыйшоў да цябе, ты нават стараўся ўсміхацца, гаварыў: «Усё добра, старыкан». Цікавіўся: «Як там у нашай канторы?», шкадаваў: «А ўсё ж дарэмна я кінуў журналістыку, увесь час сумую ў сваім вялікім кабінеце», дзяліўся: «Артыкул табе напішу. Уяўляеш, у рэанімацыі знайшоў тэму. Чалавек сюды трапіў са звычайнай бальніцы. Апынуўся он у палаце са сваім равеснікам таксама гадоў пад шэсцьдзесят. Загаварылі пра вайну. Чалавек гэты пра сябра свайго давай расказваць, разам з ім у партызанах ваявалі. А другі сусед па палаце скептычна ўсміхнуўся: маўляў, ведаем мы такіх партызан, пілі ды ў лесе адседжваліся... Счапіліся яны намертва ў палаце. Вось і трапіў ён у рэанімацыю. Кажа, выберуся адсюль, разлічуся з гадам. Нічога, што ён адсядзеў сваё. Сябар жа мой там загінуў, калі атрад выходзіў з блакады... Прасіў: «Ты пазвані па гэтым тэлефоне... Скажы, што са мной здарылася. Ведаеш каму...»

Я абяцаў пазваніць і, вядома, забыў, заела цякучка, потым камандзіроўка па адной неадкладнай справе, у якой ні я, ні мой герой не змаглі разабрацца. А калі я вярнуўся і з вакзала паехаў у рэдакцыю, наша Верачка-сакратарка, бледная, устрывожаная, сказала: «Вас тэрмінова да рэдактара...» I пабегла.

Андрэевіч сядзеў у сваім крэсле-круцёлцы, разглядаў нейкія паперы. Убачыўшы мяне, ён абцёр потны твар пакамечанай насоўкай і сказаў:

— Сядай, Андрэй. Я цябе чакаю. Гадзіну назад пазванілі... Словам, памёр Валатковіч. Абшырны інфаркт. Сядзеў на лаўцы, чытаў... Да Мінска не давезлі...

Ён даў мне цыгарэту і наліў вады з сіфона.

Крыва ўсміхнуўся:

— Дзіўна... Мне год да пенсіі, і інфаркт быў, два разы, а жыву... А яму колькі ж?

— Сорак два,— сказаў я, і голас мой прагучаў, як чужы.— Мы з ім равеснікі.

— Мруць маладыя,— працягваў Андрэевіч.— Быццам і работа ў яго была апошнім часам спакойная, і аклад добры, ды і, наогул, поўны парадак. Вунь Сашка Басалыга сем гадоў назад памёр. Таксама інфаркт. Пачакай, ён жа яшчэ ў аддзеле ў Сяргея працаваў. Дык там жонка давяла... Ананімкі, скандалы. А тут жа ўсё як мае быць...

Я амаль не слухаў яго. Сэнс сказанага не даходзіў да мяне. «Цябе больш няма, не існуе ў прыродзе».

— Я дамовіўся. Валатковіч у нас доўга працаваў. Дадзім некралог «Памяці таварыша». На рэдкалегіі вырашылі — ты напішаш яго. Вы ж сябры былі. Кажуць, яшчэ са школы.

— Калі трэба здаць? — спытаў я.

— Сёння позна ўжо,— Андрэевіч глянуў на гадзіннік.— Заўтра мы не вярстаемся. Паслязаўтра раніцой. Знайдзі цёплыя, сяброўскія словы. Час у цябе ёсць.

— Калі пахаванне? — спытаў я.

— Некралог і выйдзе ў дзень пахавання. Труна будзе дома, а потым у Доме журналістаў. Жонка так прасіла...

Потым усё закруцілася, быццам па напісанаму некім сцэнарыі. Спачатку, гадзіны пэўна праз дзве, я паехаў па цябе і апынуўся, не памятаю ўжо, ці то ў аўтобусе, ці ў машыне, з нейкімі людзьмі, чые твары расплываліся ў мяне перад вачыма. На месцы, ля невысокага жоўтага дома з ружовымі фіранкамі, быў Ільюха, былі твой карэспандэнт, фотакор Сазонкін, яшчэ нехта. Праз шчыліны між фіранкамі я ўбачыў мноства