Уладзімір Макей якім я яго ведаў: Эпізоды казённасці і чалавечнасці [Пётра Садоўскі] (fb2) читать постранично

Пётра САДОЎСКІ

УЛАДЗІМІР МАКЕЙ ЯКІМ Я ЯГО ВЕДАЎ: ЭПІЗОДЫ КАЗЁННАСЦІ І ЧАЛАВЕЧНАСЦІ

Першае, што падумалася, калі пачуў пра ягоную смерць: каб сышоў у жніўні 2020 г. у адстаўку, быў бы жывы і захаваў бы пра сябе неблагую памяць, не гледзячы на доўгія гады пасаднага хаўрусавання з першым прэзідэнтам. Калі Уладзімір Уладзіміравіч праартыкуляваў замежнікам волю свайго патрона як бы ад свайго імя пра рашучасць беларускай улады разагнаць няўрадавыя арганізацыі, я зразумеў, што Макей як асоба ўжо не існуе. З таго часу ягоная па-заходнему адкрытая ўсмешка ўжо была для мяне не белазубая…

Учора ўвечары я спецыяльна не чытаў тыя канспіралагічныя спекуляцыі наконт ягонай смерці , якімі запоўніўся інтэрнэт. Мая першая думка была – не вытрывалі нервы. Ён апошнім часам нічога не вырашаў. Быў запрошаны ў Польшчу. Нямецкія СМІ падкрэслівалі, што ён неяк аддзяліўся ад Лукашэнкі і выслаўляецца ў сваіх выказваннях адрозна ад прэзідэнта пра “ўвядзенне рэжыму пры падвышанай тэррарыстычнай небяспецы”, у чым супадае з выказваннямі прэсслужбы КДБ.

Паслухаў першы каментар Латушкі, які падаўся мне трошкі па-людзку халаднаватым і абсалютна палітычным. Мне ўспомніліся цалкам апраўданыя амбіцыі Латушкі ў свой час прэтэндаваць на пасаду, якую потым доўгія гады займаў Макей і публічнае пакаянне ў інтэрвію сп. Будкіну з нагоды сваіх мінулых грахоў.

“КАЗЁННЫ” ЧАЛАВЕК

У канцы жніўня-пачатку верасня 2020 г. я кантактаваў з Ул.М. праз ягонага памочніка з просьбай паспрыяць перадачы па электроннай пошце майго 6-старонкавага ліста на нямецкай мове на адрас канцылярыі Ангелы Мэркэль. Таму што лісты на агульны адрас канцылярыі разглядаюцца на працягу доўгага тэрміну.

Тэкст я паслаў Ул.М. на персанальны электронны адрас, які ён даў мне гады два таму. Я звяртаўся да нямецкай канцлеркі як першы амбасадар Беларусі ў ФРГ з просьбай узначаліць місію еўрапейскіх краін з удзелам Расеі для развязвання беларускага крызісу. Тады гэта было яшчэ лагічна: Пуцін збіраўся з візітам у Германію і яшчэ не быў зрабіўшы заяву, што пашле Расгвардыю на дапамогу Беларусі, “калі тут пачнуцца беспарадкі”.

Памочнік пазваніў мне, паведаміў, што садзейнічання не будзе. Прыйшлося мне скарыстацца дапамогай нямецкай Амбасады і для страхоўкі – знаёмствам у Еўрапейскай Акадэміі ў Берліне, што было з пункту гледжання дыпламатычнай этыкі не карэктна. Такое любая краіна магла трактаваць як несяброўскі учынак у адносінах да сваёй дзяржавы. Але быў форс-мажор. Заўважу, што Макей не даў ходу майму лісту ў пэўныя інстанцыі, і я не зведаў ніякага пераследу.

Калі я атрымаў адказ пра магчымасць такой місіі з канцылярыі Мэркэль ад галоўнага эксперта рэферату, што апекаваўся Усходняй Еўропай, я апублікаваў у ФБ пераклад на беларускую мову тэкст майго ліста і адказ Канцылярыі. Пазней быў зроблены відэазапіс майго звароту па-нямецку, які паглядзела некалькі тысяч нямецкамлоўных сяброў ФБ.

ТРОХІ АСОБНЫ ЧАЛАВЕК

Мы выйшлі з адной альма-матэр – Лінгвістычнага універсітэту. Я раней за Макея на 16 гадоў. Тады гэта быў “ін’яз”. Я нават працаваў пасля вяртання з Германіі кароткі час на кафедры перакладу, дзе ён вучыўся. Як вядома Ул. Макей даслужыўся да палкоўніка спецслужбы, стажыраваўся на працягу года (1992-1993) ў Дыпламатычнай акадэміі ў Вене. У нас мала хто ведае пра спецыфіку гэтай навучальнай установы. Можна пісаць на гэтую тэму цэлы артыкул. Акадэмія існуе яшчэ з часу кайзэркі Марыі Тэрэзіі (18 ст.), якая задумвалася як цэнтр моўнай падрыхтоўкі аўстра-венгерскіх дыпламатаў. Паступова мэты пашырыліся. Цяпер Акадэмія – цэнтр гуманітарнай падрыхтоўкі высокіх афіцэраў НАТО. І замежных стажораў. У брусэльскім прадстаўніцтве Аўстрыі (ÖV NATO Brüssel) ёсць спецыяльны амаль афіцыйны прадстаўнік Акадэміі. Усе былыя стажоры гэтай навучальнай установы – ужо “мечаныя”, Там няма традыцыі канфрантацыі з гледзішча ідэалогіі, гэта -- асветная установа з сваім карпаратыўным духам. Гэта – не установа спецслужбаў, якія традыцыйна кантактуюць ва ўсім свеце нават праз галовы ўрадаў. Але выпускнікі гэта навучальнай установы ведаюць сваіх калегаў і, сустракаючыся праз гады, усміхаюцца адно аднаму: “Маска, я цябе ведаю!”.

У гэтым сэнсе Макей – адзіны ў сістэме нашага МЗС, які, як бы масон, насіў у кішэні гальштук еўрапейскага скаўта. Праз гэта наш першы прэзідэнт раз-пораз спахопліваўся і распальваў свой недавер да “еўрапейца” Макея. І размовы пра тое, што Макей мог па даручэнні прэзідэнта весці нейкія канфідэнцыйныя перамовы з даверанымі асобамі “з таго боку” – небезпадстаўныя.

Сярод “сваіх” людзей у кіраўніка Беларусі Макей быў адзіны, хто мог узяць на сябе такую місію. Некалі падобнай асобай быў Урал Латыпаў, але, будучы абсалютна небеларусам у параўнанні з Макеем, народжаным у Некрашэвічах Гарадзенскай вобласці, Латыпаў быў