Авантуры Пранціша Вырвіча, маршалка менскага [Людміла Іванаўна Рублеўская] (fb2) читать постранично, страница - 105

- Авантуры Пранціша Вырвіча, маршалка менскага 1.25 Мб скачать: (fb2) читать: (полностью) - (постранично) - Людміла Іванаўна Рублеўская

[Настройки текста] [Cбросить фильтры]

памыцца — камзол навюткі, чысценькі, парык з акуратна павязаным бантам, каўнер галандскай кашулі распраўлены, як пад лінейку. А лазіў сёння па самых багністых месцах дакладна.

— Ваша балота асушыць можна, пан Вырвіч, — інжынер і гаварыў важка, без вензеляў. — Я зрабіў план на мясцовасці, мне трэба два дні. Накрэслю схему каналаў, разлічу ўсё... Калі да канца лета пачаць, да маразоў палова справы зробіцца. Увесну, як зямля растане, завершым. Трубы трэба гліняныя замовіць... Напішу якія і колькі. На наступны год можна i дарогу пачаць...

Трэба ж, як вылюднеў! Ці даўно ў бок кабетаў з дэкальтэ пляваўся ды за стол з панамі садзіцца адмаўляўся, бо там шатанскія напоі і шатанскія размовы?

— Прысаджвайцеся, Карусь, папіце з намі гарбаты, — Дамініка ніколі не звяртала ўвагі на чыны і колькасць продкаў у радаводзе гасцей.

Хлопец упарта пахітаў галавой:

— Прашу прабачэння, пані, але працы зашмат. А мне трэба да панядзелка паспець у Пінск.

Карусь працаваў у якасці інжынера на Мацея Бутрымовіча, падстаросту пінскага. Taro самага, што збудаваў Мухавецкі і Целяханаўскі каналы, а цяпер узводзіць палац на беразе Піны. Здольнага хлапца рэкамендаваў Бутрымовічу сам рэктар Віленскай галоўнай школы, матэматык і астраном Марцін Пачобут-Адляніцкі. Глядзіш, разбагацее, яшчэ i шляхецтва здабудзе...

Пранціш зайздросліва ўздыхнуў: сам ён столькі гадоў вучыўся, столькі часу страціў на асліных лаўках розных універсітэтаў... А пушчанскі дзікун вось за год экстэрнам здаў усе іспыты ў Віленскай школе, здзівіўшы прафесуру дасканалымі ведамі і ўменнем імгненна рабіць у розуме найскладанейшыя вылічэнні, і зараз дыпламаваны інжынер.

Вырвіч падазраваў, чаго хлопец са скуры лузаецца... Хоча быць годным сваёй Чароўнай Дамы. Каб не прымаком увайсці ў дом свайго дабрадзея, а для Сафійкі палац збудаваць. Ці хоць сціплы, але ўласны дом набыць. I даб’ецца ж, далібог... Калі не пасварыцца з начальствам за сваё занадта беражлівае стаўленне да рабочых. Якога лянівага гарбара на ягоных вачах цівун пачне сцябаць — таго цівуна вузлом завяжа. А Бутрымовіч да людзей, як калісь і падскарбій Тызенгаўз, — быццам да простых інструментаў, якія можна ўжываць, пакуль не зламаюцца, а потым новыя набываць.

Пранціш разумеў, што асушэнне Капаніцкіх балотаў абыдзецца ў капейчыну, бо сялянам давядзецца добра заплаціць, каб самі прыйшлі наймацца. А яшчэ і выдаткавацца на добрыя ўмовы працы. Іначай гэны... інжынер Калістрат Роўба такі шум падыме...

— А можна я пану Роўбу дапамагу план састаўляць? Ці хоць пагляджу?

Паўлючок пазіраў умольна i шчыра... Ну трэба ж, уявіць немагчыма, каб Паўлюк Вырвіч у ягоным узросце гэтак жадаў не пракудаў, а планы асушэння балота крэсліць...

— Я не буду перашкаджаць, шляхецкае слова...

Калі пушчанскі дзікун прыхапіў з сабою радаснага Паўлюка Вырвічава і сышоў, узняўся і Давыд:

— Ну, як кажуць, госцейкі мае, назола мая, ці не паедзеце ўжо самі са двара? Час і мне, пан Вырвіч, па справах выбірацца. Гешэфт сам сябе не гешэфтуе, расхадухі не трэба, страмянной не пацягну, а на штэмпель лепей не чарку, а добрыя пажаданні... А калі ж можна будзе раман васпана пачытаць? Дужа ж мне цікава...

Вырвіч пачухаў у патыліцы:

— Нат не ведаю, Давыдзе... Як бы і напісаў, але нідзе яго не надрукуюць...

Дамініка спачувальна пагладзіла мужа па руцэ:

— Для палякаў ён занадта... усходні, для расейцаў — заходні... Якраз ліцвінскі, беларускі, i героі па-тутэйшаму гавораць... Я ўвогуле баюся, каб Франця яго каму паказваў, на людзі выносіў.

А гэта ўжо было крыўднавата...

— Думаю, аддрукую за свой кошт асобнікаў з дзясятак... Для блізкіх сяброў. Тады і пачытаеш.

А потым яны з Дамінікаю засталіся адны ў пакоі... Сядзелі плячо да пляча на казетцы і глядзелі на карціну, на якой яшчэ не высахла фарба: з высокай вежы змрочнага замка злятала фігура на шаўковых крылах... Мо Ікар старажытнагрэцкага міфа, а мо беларус, які вырашыў уцячы з няволі...

— Што ж нас чакае, Пранціш? — ціха папыталася Дамініка. — Зноў жа будуць тузаць у розныя бакі, зноў крывавая каруселя, у якой адзін на аднаго беларусы пойдуць... Чаму дзяцей вучыць, за што трымацца?

Пранціш трохі памаўчаў. У цішы тахкаў гадзіннік, пазвоньвалі арбіты планетаў, дыхалі туманамі курганы адзінай і безназоўнай зямлі...

— Не мной сказана, і не я апошні гэта прамоўлю, але ў сучасным свеце яшчэ ёсць дабро i за яго варта змагацца. I пакуль тое веданне не страціцца, будзе жыць гэтая зямля.

2022 г.