Мінскі напрамак. Том І [Іван Мележ] (fb2) читать постранично, страница - 4

немцаў паслабеў i яны сталі адступацца, Туравец, як падхоплены хваляй, выскачыў з лесу. Цела яго было дужым i лёгкім.

— Першы ўзвод! За мной!

Не азіраючыся, ён пабег за ўцекачамі, адчуваючы, што партызаны рушылі следам...

Толькі пасля таго, як партызаны сталі вяртацца назад, радуючыся перамозе, Туравец заўважыў, што левая рука яго ные i рукаў намок ад крыві. Кроў запырскала гімнасцёрку i штаны. Калі яго параніла?.. Ён адчуў, што рука нібы налілася свінцом. Падтрымліваючы яе здаровай рукой, заціснуўшы пальцам артэрыю, Туравец пайшоў да акопа.

— Дайце, я перавяжу, таварыш камісар, — пачуўся раптам голас Васіля Крайко.

Туравец здзіўлена павярнуўся: ён думаў, што Васіль застаўся на полі, i паслаў ужо людзей падабраць яго. Аж не — жывы i нават не паранены! Аб тым, як Вася выратаваўся, ён не запытаўся, прымаючы з задавальненнем самы факт.

Вася пачаў перавязваць Тураўцу рану. Хлопец яшчэ гарэў ад нядаўняй узбуджанасці, i рукі яго непаслухмяна дрыжалі.

— Далі мы ім, таварыш камісар! Я думаю, больш не сунуцца.

— Не суінуцца, кажаш? Чорт ix ведае, сунуцца ці не, — адказаў камісар.— А што далі, то далі! Па-сапраўднаму адсыпалі.

— Поўнаю меркай!

Туравец агледзеўся. Усюды былі сляды нядаўняй бойкі. Ляжаў побач забіты гітлеравец, другі, крыху далей, яшчэ курчыўся ў перадсмяротнай агоніі. Каля ix сядзеў, прытуліўшыся да камля, мёртвы партызан. Калі Туравец убачыў гэта, твар яго спахмурнеў i радасць сцішылася. Адразу больш заныла рана, — не ў тым месцы, дзе яна была, а вышэй, у локці.

Услед за гэтым ён пачуў, як нехта сказаў:

— Камандзіра роты забілі...

— Каго? Шабуню?..

Туравец, устрывожаны, прытрымліваючы параненую руку, пабег да Шабуні.

Змітро ляжаў на траве, дзіўна непадобны на сябе. Твар яго быў бледны, бяскроўны, як у мёртвага; віслыя рудаватыя вусы здаваліся рэдкімі, i на ix ўсё яшчэ ліпелі пясчынкі. Вочы былі заплюшчаны.

Каля яго на каленях, рупліва аглядаючы рану, стаяла Ніна.

Камісар хутка нахіліўся да Шабуні, прыклаў руку да яго грудзей i адчуў ціхія, кволыя ўдары сэрца.

Шабуня стомлена, з намаганнем расплюшчыў вочы, але позірк яго быў чужы i невідучы. На міг вочы запыніліся на гімнасцёрцы камісара, потым абыякава глянулі некуды ў неба i заплюшчыліся.

— Што ў яго?

— У грудзі i жывот...—сказала Ніна.

Яна выняла бінт, пачала рабіць павязку. Перавязвала Ніна ціха, асцярожна, баючыся зрабіць балюча, твар яе пры гэтым перасмыкаўся раз-по-раз ад болю, нібы раненай была яна сама.

Туравец адной рукой дапамог ёй павярнуць Шабуню на бок.

Шабуня раптам апрытомнеў,— у цьмяным позірку мільганула занепакоенасць. Туравец адразу нахіліўся да яго.

— Ну, што... фрыцы?..

— Адбілі, Змітро. Адагналі фрыцаў. Ледзь уцяклі гады, падмазаўшы пяты. А многа палажылі тут назаўсёды. Абодва танкі спалілі.

— Адбілі, — паўтарыў Шабуня, i памаўчаўшы, як бы збіраючыся з думкаю, прамовіў ціха: — Шкада...

— Чаго шкада? — не зразумеў Туравец.

— Паміраць... шкада...

Шабуня зноў заплюшчыў вочы. Туравец паклаў яму пад галаву згорнуты пінжак, каб зручней было ляжаць, i загадаў хлопцам вынесці Змітра да ўзбалотку, дзе былі ўсе раненыя. Ніне сказаў:

— I ты ідзі туды, даглядай за ім. Зрабі ўсё, што можна...

Паглядзеўшы сумна ўслед Шабуню, Туравец паклікаў Дразда, нізенькага, з чырвоным тварам чалавека, які быў камандзірам другога ўзвода, i загадаў прыняць роту.

Прысеўшы потым каля дрэва, абапёршыся спіною аб шурпаты паранены ствол, каб перадыхнуць, ён неўспадзеўкі пачуў, як у перапынкі між рэдкіх стрэлаў мірна шумяць-гамоняць вяршыні сосен ды дзяўбе недзе сухадрэвіну дзяцел: дук-дук-дук-дук.

Сонца хавалася за дрэвамі. Яно прабівалася праз галлё сосен, кідаючы негарачыя чырванаватыя, як звычайна перад вечарам, праменні на гонкія бронзавыя ствалы, на траву.

Туравец заклапочана думаў аб тым, як ён будзе з партызанамі выбірацца адсюль, з гэтага лапіка зямлі. Iм цяпер застаўся адзін шлях — па балоце, па незнаёмых гнілых сцежках. Карта тут мала чым можа дапамагчы, на ёй толькі відаць вялізная, з блакітнымі рыскамі пляма. Яна не гаворыць аб тым, як тут можна прабіцца змораным людзям, якім трэба несці на сабе раненых i зброю.

«Тут жа Дрозд працаваў да вайны старшынёй калгаса!»— узрадавана ўспомніў ён. Туравец паклікаў Дразда, запытаўся, ці добра ён ведае балота, ці зможа цераз ix правесці ўночы.

— Цяжкавата, Нічыпар: балоты разліліся вельмі.

— Разліліся...

— Але нічога, — супакоіў Дрозд Тураўца, — думаю, што выведу...

3...

Як толькі павечарэла, Туравец даў загад адыходзіць. Карыстаючыся цемраю, партызаны з палёгкай пакідалі ўзлессе, на якім прабылі поўны грозных падзей час.

Па ціхіх, стрыманых галасах, што адразу пажвавелі, Ніна Лагуновіч адчувала, як палягчэла на душы ў людзей. Ix мала непакоіла тое, што будзе заўтра, яны ведалі, што перабылі дзень, пражылі як трэба, па-салдацку, a цяпер пойдуць — i не будзе зараз трывогі такой i смерці.

Ніна таксама